Μπαλζάκ: Η ανθρώπινη κωμωδία

Στον Πρόλογο στην Ανθρώπινη κωμωδία, ο Μπαλζάκ παρουσιάζει τη θεωρητική βάση του έργου του, που είναι σαφώς επηρεασμένη από τη θεωρία του Κάρολου Δαρβίνου περί εξέλιξης των ειδών: μια θεωρία που προβλέπει την επιβίωση των «ικανότερων» και υπογραμμίζει τη μεγάλη σημασία του περιβάλλοντος. 

Δίνοντας σ’ ένα έργο που ανέλαβα εδώ και δεκατρία χρόνια τον τίτλο της Ανθρώπινης κωμωδίας, είναι αναγκαίο να εξηγήσω την ιδέα που το διέπει […] Αυτή η ιδέα προέρχεται από τη σύγκριση μεταξύ της Ανθρωπότητας και του βασιλείου των ζώων. […] Υπάρχει μόνο ένα ζώο. Ο δημιουργός χρησιμοποίησε ένα μόνο και το ίδιο καλούπι για όλα τα έμβια όντα.

Το ζώο είναι μία αρχή που μορφοποιείται εξωτερικά ανάλογα με τα περιβάλλοντα μέσα στα οποία καλείται να αναπτυχθεί. Και τα είδη των ζώων προκύπτουν από αυτές τις διαφορές. […]

Διαπνεόμενος από αυτό το σύστημα πολύ πριν από τις συζητήσεις που ανέκυψαν, είδα ότι η Κοινωνία έμοιαζε με τη Φύση. Η Κοινωνία δεν φτιάχνει άραγε από έναν άνθρωπο, ανάλογα με το περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσει τη δράση του, τόσους άλλους διαφορετικούς όσες και οι ποικιλίες στη ζωολογία;

Οι διαφορές ανάμεσα σ’ έναν στρατιώτη, έναν εργάτη, έναν διαχειριστή, έναν δικηγόρο, έναν τεμπέλη, έναν λόγιο, έναν κρατικό υπάλληλο, έναν έμπορο, έναν ναυτικό, έναν ποιητή, έναν φτωχό, έναν ιερέα είναι, μολονότι πιο δύσκολο να τις συλλάβεις, εξίσου σημαντικές όσο κι εκείνες που διακρίνουν τον λύκο, το λιοντάρι, τον γάιδαρο, το κοράκι […]. Υπήρξαν λοιπόν ανέκαθεν και θα υπάρχουν πάντοτε Κοινωνικά Είδη όπως και Ζωικά Είδη. Αν ο Μπουφόν έκανε ένα υπέροχο έργο αποτυπώνοντας σ’ ένα βιβλίο το σύνολο των ζώων, δεν θα μπορούσε ένα γίνει κάτι ανάλογο και για την Κοινωνία; […]

(Balzac)

 •   Ονορέ ντε Μπαλζάκ - Ο Οικος Νισενζέν

 •   Honoré de Balzac -Ευγενία Γκραντέ