Από πολλούς θεωρείται ως η μεγαλύτερη αμερικανίδα χορεύτρια του 20ού αιώνα, καθώς και η «μητέρα του σύγχρονου χορού». Υποστηρικτής της «κίνησης» ως της υψηλότερης μορφής έκφρασης, με τα γωνιακά σχήματα που μπόρεσε να υποθέσει με το λεπτό αλλά ζωντανό σώμα της, ήξερε πώς να επικοινωνήσει τα βαθύτερα συναισθήματα της ανθρώπινης ψυχής.
Η Μάρθα Γκράχαμ καθιέρωσε μία νέα γλώσσα στην κίνηση του σύγχρονου χορού. Σταθμός στην ζωή της στάθηκε η Ρουθ Σεντ Ντένις, πρωτοποριακή χορεύτρια της εποχής την οποία η Μάρθα Γκράχαμ παρακολούθησε σε ένα ρεσιτάλ στο Λος Άντζελες στα 17 της χρόνια. Έτσι ξεκινάει τα πρώτα της μαθήματα στη Σχολή "Ντένισον" που διέθετε η χορεύτρια με το σύζυγό της Τεντ Σον.
Το 1929 παρουσίασε την παράσταση Ερετικός και το 1931 παρουσίασε την παράσταση Πρωτόγονα Μυστήρια, το οποίο κέρδισε την προσοχή του κοινού και των κριτικών. Το 1936 δημιούργησε το Χρονικό, το οποίο παρουσίαζε το Κραχ της Γουόλ Στριτ του 1929, την Οικονομική ύφεση και τον Ισπανικό Εμφύλιο. Την ίδια χρονιά, αρνήθηκε την πρόσκληση του Χίτλερ να χορέψει στο Διεθνές Φεστιβάλ Τεχνών, το οποίο λάμβανε χώρα παράλληλα με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου. Το 1938 χόρεψε στον Λευκό Οίκο, καθιστώντας την την πρώτη χορεύτρια που προσκλήθηκε να δώσει παράσταση εκεί.
Το 1944 η Μάρθα Γκράχαμ παρουσίασε την Άνοιξη στα Απαλάχια, το 1946 το Σκοτεινό Λιβάδι, εμπνευσμένο από τις αρχαίες ιεροτελεστίες, και το 1948 τα Παιχνίδια των Αγγέλων. Ανάμεσα στα πολλά θέματα από τα οποία η Γκράχαμ αντλούσε τη θεματολογία για τη δουλειά της, δύο φαίνεται ότι της ήταν πιο προσφιλή, η Αμερικανική και Ελληνική Μυθολογία. Παρουσίασε έργα με πρωταγωνίστριες τις Μήδεια, Ιοκάστη, Άλκηστη, Φαίδρα και Αριάδνη.
Tο 1958 παρουσιάζει τη συγκλονιστική «Κλυταιμνήστρα», έργο που θα ταυτιστεί απόλυτα με το όνομά της. Ένα χρόνο αργότερα θα τιμηθεί με το φύλλο δάφνης της ένωσης Αμερικανών συνθετών το 1959 για τις υπηρεσίες της στη μουσική.
Οι κινήσεις που εισήγαγε, ήταν καινούργιες, πρωτότυπες και άσχετες με ό,τι είχε ως τότε προηγηθεί. Σε αντίθεση με τις «μαλακές», λυρικές κινήσεις της Ισιδώρας Ντάνκαν και της Ρουθ Σεντ Ντένις, οι δικές της στην αρχή ήταν αποκλειστικά δυνατές, κοφτές και βίαιες και μόνο αργότερα αποκτούσαν κάποια τρυφερότητα. Δεν ήταν μάλιστα λίγες οι φορές κατά τις οποίες η Γκράχαμ κατηγορήθηκε για τον «άσχημο» χορό της. Γρήγορα ωστόσο κέρδισε κοινό και κριτικούς με το νεωτερικό ύφος της. Για την Γκράχαμ η συγκίνηση δεν έπρεπε ποτέ να εξαφανίζει την τεχνική.
Όταν την είχαν ρωτήσει για το πώς θα ήθελε να τη θυμούνται ως χορεύτρια ή ως χορογράφο, εκείνη απαντά: "Ως χορεύτρια!" Το 1998 το περιοδικό ΤΙΜΕ την ανακηρύσσει χορεύτρια του αιώνα , ενώ το περιοδικό People την τοποθετεί ανάμεσα στις γυναικείες "φιγούρες" του αιώνα.
Η Μάρθα Γκράχαμ, στα 37 της χρόνια, συναντήθηκε με τη διάσημη Αμερικανίδα φωτογράφο Ιμογκέν Κάνινγκχαμ και της ζήτησε να τη φωτογραφίσει γυμνή στο φυσικό φως του ήλιου.
Η Μάρθα Γκράχαμ το 1931 ήταν 37 ετών. Ήταν ήδη γνωστή από το 1926 όταν άνοιξε στο Upper East Side το Martha Graham Center of Contemporary Dance, στο οποίο παρουσίαζε χορογραφίες επηρεασμένες από τον μοντερνισμό που καθόρισε την τέχνη της. Οι κινήσεις της ήταν αιχμηρές, απότομες γεμάτες σφοδρότητα. Είχε ήδη αρχίσει να αναπτύσσει την περίφημη μέθοδο Γκράχαμ, που αφορούσε την προθέρμανση των χορευτών, μια προετοιμασία φυσική και πνευματική που απελευθέρωνε τα αισθήματα των χορευτών με την προβολή κάθε αρνητικής ή θετικής σκέψης.
Αυτή είναι ίσως η πιο σημαντική στιγμή της καριέρας της. Η αρχή της έρευνας και της καθιέρωσης μιας νέας γλώσσας στον χορό. Η τεχνική που διαμόρφωσε δεν ήταν η «ανακάλυψη του σύγχρονου χορού» αλλά μια αναγνωρίσιμη γλώσσα ακόμα και σήμερα ακόμα και σε όσους δεν έχουν δει ούτε ένα έργο της. Αυτό ήταν που απετέλεσε και το πρώτο υπολογίσιμο «αντίπαλο δέος» στο κλασικό μπαλέτο. Το βεβαιώνει αυτό η τεράστια επίδρασή της στους επόμενους χορογράφους, (Μερς Κάνινγχαμ, Πολ Τέιλορ, Τουάιλα Θαρπ, Μαρκ Μορίς).
Πολλοί σημαντικοί χορευτές έχουν εργαστεί με την Martha Graham, μεταξύ των οποίων:
Bessie Schonberg, Evelyn Sabin, Martha Hill, Gertrude Shurr, Anna Sokolow, Nelle Fisher, Dorothy Bird, Bonnie Bird, Sophie Maslow, May O'Donnell, Jane Dudley, Anita Alvarez, Pearl Lang, Yuriko, Ethel Butler, Ethel Winter, Jean Erdman, Patricia Birch, Nina Fonaroff, Matt Turney, Mary Hinkson, Erick Hawkins, Merce Cunningham, David Campbell, John Butler, Robert Cohan, Stuart Hodes, Glen Tetley, Bertram Ross, Paul Taylor, Mark Ryder, William Carte.
Η ομάδα της, η παλαιότερη ομάδα χορού στην Αμερική, η Martha Graham Dance Company, που ιδρύθηκε το 1926, συνεχίζει την θριαμβευτική της πορεία με παραστάσεις σε όλο τον κόσμο και συνεργασίες με τους επιφανέστερους χορευτές και χορογράφους.
«Η εμπειρία τού να γνωρίζεις το σώμα, όχι μόνο ως κάτι μοναδικό που σου αρέσει να το κοιτάς αλλά ως θαύμα έτοιμο να βιώσεις, είναι ο λόγος που οι χορευτές είναι σαν κοχύλια. Το κοχύλι είναι ένα μικρό κομμάτι ζωής, μια στιγμή ζωής. Υφαίνει το σπίτι του. Φτιάχνει το δικό του σώμα. Ένας χορευτής χρειάζεται περίπου δέκα χρόνια για να φτιαχτεί – δέκα χρόνια συνεχούς καθημερινής εργασίας ώστε το σώμα να είναι τόσο σταθερό και δυνατό. Και αυτή είναι μόνο η αρχή του. Ο Έντγκαρ Βαρέζε, ο συνθέτης, είπε: «Μάρθα, όλοι γεννιούνται μεγαλοφυείς, αλλά μερικοί άνθρωποι στέκονται σ’ εκείνο το σημείο μόνο για λίγα λεπτά.» Αυτή είναι η απαίτηση – να σταθούμε» – Μάρθα Γκράχαμ.
➤ Οι ταλαντούχοι χορευτές - Sergei Polunin - Natalia Osipova
➤ Imogen and Twinka at Yosemite - Η φωτογραφία που έγινε αντικείμενο φεμινιστικής κριτικής ανάλυσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου