Το "Περί έρωτος" είναι ένα από τα πιο διάσημα έργα του Σταντάλ. Πρόκειται ουσιαστικά για μια εξομολόγηση. Εντούτοις, αυτός ο "εγωτικός" χαρακτήρας του βιβλίου δεν αποκλείει τις γενικές ιδέες.
Τα κεφάλαια στα οποία γίνεται μια ανασκόπηση των διάφορων φάσεων του ερωτικού πάθους: "Η γέννηση του έρωτα", "Οι διαφορές ανάμεσα στη γέννηση του έρωτα στα δύο φύλα", "Η πρώτη ματιά", "Το ξελόγιασμα", "Οι κεραυνοβόλοι έρωτες", "H αιδώς", περιλαμβάνουν απόψεις τις οποίες υπαγορεύει στο συγγραφέα η προσωπική εμπειρία του και οι οποίες συγχρόνως υπερβαίνουν την ατομική περίπτωσή του.
Ανάλογη παρατήρηση μπορεί να γίνει και για τα κεφάλαια: "Η αγωγή των γυναικών", "Ο γάμος", "Κατάσταση στην Ευρώπη σχετικά με το γάμο".
Και σε αυτά βρίσκουμε διεισδυτικές απόψεις που αφορούν τον κοινωνικό ρόλο της γυναίκας και το ακανθώδες ζήτημα των σχέσεων ανάμεσα στα δύο φύλα, ζήτημα που ήρθαν να περιπλέξουν η ηθική και η θρησκεία, πολλαπλασιάζοντας τις απαγορεύσεις, τους φραγμούς, τα ταμπού. Στον τομέα αυτό ο Σταντάλ υπήρξε πρόδρομος και προφήτης.
Οι μύθοι του έρωτα
Μέσα στις σελίδες του βιβλίου αυτού θα βρούμε καινούργιους στοχασμούς πάνω στους ερωτικούς μύθους της Δύσεως και πάνω στους φανταστικούς χαρακτήρες του μυθιστορήματος και της όπερας, οι οποίοι εκφράζουν αυτούς τους μύθους· κατόπιν μια σειρά παρατηρήσεων (με την κλινική έννοια) επί προσώπων πραγματικών, προσώπων τα οποία ανεδέχθησαν και εβίωσαν το δράμα με μια δυναμική του τύπου του Δον Ζουάν και του Τριστάνου.
Τέλος θα επιστρέψωμε στο κεφαλαιώδες πρόβλημα του προσώπου καθ' εαυτό, όπως οι μεγάλες θρησκείες το ορίζουν - ή το αρνούνται. Γιατί κάθε ιδέα περί του ανθρώπου είναι μια ιδέα για τον έρωτα.
Ο ερωτισμός
Τα όντα που τελούν την αναπαραγωγή και εκείνα που προέρχονται από αυτήν, είναι όντα ξεχωριστά το ένα από το άλλο, που διαχωρίζονται από μιαν άβυσσο, μια συναρπαστική ασυνέχεια.
Ως άτομα, πεθαίνουμε μοναχικά μέσα σε μια ακατανόητη περιπέτεια, νοσταλγούμε ωστόσο τη χαμένη αλληλουχία.
Η αφροδίσια δραστηριότητα της αναπαραγωγής, μία από τις ανθρώπινες μορφές της οποίας αποτελεί ο ερωτισμός, μας βοηθά να την ξαναβρούμε, από τη στιγμή της ένωσης των αναπαραγωγικών κυττάρων, γεννάται μια συνέχεια μεταξύ τους, με σκοπό τη δημιουργία ενός νέου όντος από τη στιγμή του θανάτου τους.
Παρομοίως, και μέσω του θανάτου, του βίαιου θανάτου, η προσπάθεια αυτή της απελευθέρωσης έχει εκφραστεί από τις απαρχές της ανθρώπινης δραστηριότητας. Πλην όμως η επιθυμία του φόνου αντιβαίνει σύνολη την οργάνωση των κοινωνιών που έχουν θεμελιωθεί πάνω στην εργασία και τον Λόγο.
Εξ ου και η δημιουργία των απαγορεύσεων, στην οποία αντιτίθεται, ή μάλλον προστίθεται, ως μία απαραίτητη υπέρβαση, η παράβασή τους. Ο πόλεμος και το κυνήγι συναντούν, εδώ, την ιερή αιμομιξία και το ιερό όργιο...
Πέραν της αρχής της ηδονής
Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Αυστριακός Σίγκμουντ Φρόυντ, φυσιολόγος και ψυχίατρος, έθεσε με τις μελέτες του τις βάσεις της ψυχανάλυσης ως θεραπευτικής μεθόδου και έφερε επανάσταση στον τρόπο που ο σύγχρονος άνθρωπος αντιλαμβάνεται έννοιες όπως η συνείδηση και η σεξουαλικότητα.
Στο σύγγραμμα "Πέραν της Αρχής της Ηδονής" (Jenseits des Lustprinzips), που γράφτηκε το 1920, ο Φρόυντ συνδυάζει την ψυχανάλυση με τη φιλοσοφία και την εξελικτική βιολογία, αναγνωρίζοντας ως γενικό χαρακτηριστικό των ενορμήσεων την τάση να αποκαταστήσουν μία προγενέστερη κατάσταση του ατόμου, η οποία δεν είναι άλλη από το θάνατο.
Είχε διαπιστώσει πως όλα ανεξαίρετα τα άτομα τείνουν στην αναζήτηση της ηδονής, από τον εγωιστή στον οποίο η στάση αυτή είναι έκδηλη, αφού χρησιμοποιεί τους άλλους για την ικανοποίηση των επιθυμιών του, ως τον αλτρουιστή που βρίσκει τη δική του ικανοποίηση στην απάρνηση των παρορμήσεών του για χάρη του αγαπημένου προσώπου ή στο όνομα μιας αφηρημένης αρχής, όπως η τιμή και το καθήκον.
Από ψυχολογική άποψη, φαινόταν τελικά σάμπως κι οι δυο ακραίες περιπτώσεις -τύποι, ο εγωιστής που χρησιμοποιεί τους ομοίους του κι ο αλτρουιστής που θυσιάζεται γι' αυτούς, να 'χαν τον ίδιο σκοπό- την ευχαρίστησή τους, με ολότελα διαφορετικούς τρόπους ο καθένας. Συναντάμε άλλωστε κάτι παρόμοιο και στο καθαρά σεξουαλικό πεδίο, με το σαδιστή, που κακομεταχειρίζεται και ταπεινώνει το αγαπημένο αντικείμενο, και τον μαζοχιστή που επιδιώκει την επιβολή στον εαυτό του αυτής της μεταχείρισης: δύο αντιθετικές εκδηλώσεις της ίδια αναζήτησης της ηδονής από το άτομο.
Από ορισμένες κλινικές παρατηρήσεις, ο Φρόυντ έφτασε να διαβλέψει πως ο μεγαλύτερος αριθμός των ψυχικών φαινομένων υπόκειται στην αρχή της ηδονής.
Ασύγκριτο πουλί της οικουμένης
Στέκεις σαν κρύσταλλο στην κορυφή των υψηλών Ιμαλαΐων
Με στιλβηδόνα και με σθένος και με πάθος
Καταμεσίς στον βράχο της σποριάς σου.
Ηρωικό πουλί της οικουμένης
Πού μοιάζεις σαν αρχάγγελος και λέων
Δεν ταξινόμησες ποτέ καμιά φενάκη
Μα την φωνή σου σήκωσες στην γαλανήν αιθρία.
Φανατικό πουλί της οικουμένης
Γερό στην πάλη πολύκαρπο στην σημασία
Όρθιο μέσ' στα φτερά σου ανοιγοκλείνεις
Πάντα με βεβαιότητα το μάτι.
Ανδρέας Εμπειρίκος
Σε κάθε ερωτικη σχέση οποιος αγαπά λιγότερο
έχει το πάνω χέρι, μπορεί να επιβάλλει τους όρους του
ο άλλος είναι στα χέρια του
Φιλοσοφία της αγάπης (1918)
Georg Simmel
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου